Overnachtingshaven Spijk: veilige rustplek voor de binnenvaart
Project facts
- KlantRijkswaterstaat
- LocatieSpijk, Nederland
- DatumOktober 2017 tot en met april 2024
- UitdagingAanleg van een veilige en duurzame overnachtingshaven
- OplossingIntegrale, innovatieve aanpak waarbij duurzame technieken, circulair bouwen en slimme contractvorming samenkwamen om een toekomstbestendige haven te realiseren die veiligheid, ecologie en erfgoed verbindt.
De uitdaging: een duurzame overnachtingshaven
De Nederlandse binnenvaart had behoefte aan veilige, comfortabele rustplekken langs de Rijn. Tegelijkertijd moest het gebied bij Spijk opnieuw worden ingericht met aandacht voor ecologie, recreatie en erfgoed. De uitdaging lag in het combineren van deze ambities binnen de kaders van stikstofwetgeving, duurzaamheidseisen en archeologische complexiteit. Zo werd tijdens zowel de voorbereiding als de uitvoering van de werkzaamheden een grote hoeveelheid aan archeologische vondsten gedaan. Ook het contractmodel is vernieuwend.
Binnen een pilot van de “inhuur Integrale Ingenieursdiensten” werd het gebruikelijke opdrachtgeverschap van Rijkswaterstaat overgenomen door Haskoning. Deze verschuiving zorgde ervoor dat ontwerp, uitvoering en omgevingsmanagement dichter op elkaar kwamen te staan en er minder ruis ontstond. Vanaf het begin kwamen bijvoorbeeld zowel de uitvoering- als het beheer- en de ontwerporganisaties samen om het project naar ieders tevredenheid af te ronden.
De oplossing: duurzaam bouwen met oog voor verleden en toekomst
Haskoning nam namens Rijkswaterstaat de integrale dienstverlening op zich, waaronder contractvoorbereiding en systeemgerichte contractbeheersing. Boskalis Nederland realiseerde de haven met circa 50 ligplaatsen, walstroom en ontsluitingsinfrastructuur.
Innovaties waren onder meer: een elektrisch zandverzetsysteem waarmee circa twee miljoen kuub zand emissieloos werd verplaatst. Dit was noodzakelijk binnen de stikstofwetgeving. Daarnaast werd circulair gebouwd: ongeveer 11.000 ton stortsteen van vervallen kribben werd hergebruikt, en oude meerpalen kregen een tweede leven als bankjes op de dijk. Voor de onderwatertaluds werd geëxperimenteerd met lichtere stenen in combinatie met colloïdaal beton, een techniek die in deze context nauwelijks eerder was toegepast. In een speciaal aangelegde proefvijver werden verschillende mengsels getest om tot een stabiele en duurzame oplossing te komen. Ook op het gebied van erfgoedbeheer werd vernieuwend gewerkt: meer dan 25.000 archeologische vondsten werden niet opgeslagen in een depot, maar digitaal ontsloten via een onlinemuseum, toegankelijk via QR-codes in de haven. Dankzij deze integrale en innovatieve aanpak geldt Spijk nu als blauwdruk voor toekomstige binnenvaarthavens.
Het resultaat: een toekomstbestendige haven voor mens, natuur en scheepvaart
De overnachtingshaven Spijk biedt binnenvaartschippers een veilige, stille en schone ligplaats. Dankzij de verplichte aansluiting op walstroom worden geluidsoverlast, stank en uitstoot door draaiende motoren voorkomen. De walstroomvoorzieningen zijn ontworpen met veel aandacht voor gebruiksgemak en vormen, samen met circulair bouwen en emissieloos grondverzet, een sterk voorbeeld van duurzame infrastructuur.
Maar Spijk is meer dan een functionele haven. Het is ook een plek met karakter, ecologische waarde en educatieve meerwaarde. Erfgoed wordt toegankelijk gemaakt via een digitaal museum, bereikbaar met QR-codes in de haven. Daarnaast is het gebied landschappelijk ingepast met groen en hoogteverschillen, zodat het visueel aansluit bij het rivierenlandschap. Natuurcompensatie vond plaats binnen én buiten het projectgebied, met onder andere het herstel van stroomdalgrasland – een zeldzaam vegetatietype met hoge ecologische waarde – en de aanleg van nieuwe natuurzones.
